
Hastalığınıza göre beslenin!
Dengeli, yeterli ve sağlıklı beslenme kişinin tüm hayatını etkiliyor. Ancak toplumda sık görülen safra kesesi ve kalp hastalıklarıyla ilgili ameliyatlardan sonra, diyabet hastalığında beslenme daha büyük önem taşıyor.
Acıbadem Ataşehir Cerrahi Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Oya Yüksek, şeker hastalarının hastalıklarını iyi tanımaları gerektiğini, çünkü bu hastalığın kronik bir hastalık olduğunu belirtiyor. Ömür boyu bu hastalıkla yaşama zorunluluğu nedeniyle de beslenme ayrı bir önem taşıyor. Oya Yüksek, şeker hastalığında nasıl beslenilmesi gerektiği hakkında merak edilen soruları şöyle yanıtlıyor:
Şeker hastaları için beslenmedeki en vazgeçilmez kurallar nedir?
DİYABETİN BESLENME REHBERİNDE “5A“ KURALI VARDIR:
ASK: Öncelikle diyabetli bireyi iyice tanımak.
ASSESS: Değerlendirme yapmak-yeme düzeni-hayat rutini gibi.
ADVİSE: Kişiye tavsiyelerde bulunmak hayat düzenine göre bireyin istekleri, öncelikleri, beklentilerini belirlemek.
AGREE: Ortak bir hedefte buluşmak. Örnegin kısa süreli beslenme hedefleri ne olmalıdır? Kan şekeri hedefleri nelerdir gibi?
ARRANGE: Sonucunda beslenmenin düzenlenmesi ve internet-telefon yoluyla sürekli takip (kan şekerlerini-açlık-tokluk durumunu bildirmesi gibi)
Hastanın beslenmedeki hedefleri neler olmalıdır?
Kan şekerlerini normal aralıkta tutmak.
Kalp sağlığı için kan yağlarını normal aralıkta tutmak.
Tansiyonu sınırlar içinde tutacak beslenme planı uygulamak.
Diyabetin diğer komplikasyonlarını önlemek için doğru besin alımını sağlamak.
Kalori hesabını doğru yaparak, kilo yönetimini sağlayabilmek.
Diyabet teşhisiyle birlikte kişinin beslenmesinde neler değişiyor?
- Diyabet teshisi konulan bireylerin öncelikle karbonhidrat içeren yiyecekleri çok iyi öğrenmeleri gerekmektedir. Bu da terim olarak bir nevi glisemik kontrol demektir.
- Özellikle ana öğünlerle birlikte ikindi ve gece ara öğünleri önemli bir hale gelmektedir.
- Düzenlenen beslenme listesinden sonra bireyin mutlaka açlık ve ikinci saat tokluk şekerlerini takip etmesi gerekiyor ki aldığı öğünler kan şekerini düzenlemeye yeterli oluyor mu bunun çok iyi takip edilmesi gerekir.
- Kan şekerini yavşa yükselten iyi karbonhidratla beraber, protein, meyve ve sebze gruplarını belirlenen ölçülerde almak gerekir.
Hangi besinleri dikkatle tüketmek veya sakınmak gerekiyor?
- Yağlı süt ve süt ürünleri (yağlı peynirler gibi).
- Yağlı etler veya yağda pişirilmiş etler.
- Beyaz ekmek.
- Muz, taze-kuru incir, taze-kuru üzüm, karpuz, kavun, ananas ve acıktırıyorsa elma.
- Tek başına patates yemeği veya patates püresi.
- Gazlı içeçekler, hazır meyve suları, mısır gevrekleri.
- Bal, reçel, şeker.
- Fazla tuz alımı.
Hangi yiyecekler kan şekerinin düzenlenmesine iyi geliyor?
- Tam buğday ekmeği ideal bir ekmektir.
- Kepekli makarna ve bulgur pilavı tüketilebilir ama unutmamak gerekir ki fazla tüketildiğinde yine kan şekerini yükseltir.
- Yoğurda veya başka bir yiyeceğe tarçın eklemek kan şekerini düzenlemeye yardımcıdır.
- Armut, şeftali, taze kayısı, erik.
- Kabak, taze fasülye, kuru fasülye, patlıcangibi. Kızartılmadan sebze yemeği şeklinde yapılması.
- Yarım yağlı süt ve süt ürünleri.
- Izgara veya fırında pişirilmiş etler.
Hamilelik diyabeti nedir?
Gebelikte oluşan bu diyabet şekli gebeliğin 24-28 haftalık süresinde yapılan OGTT (Glukoz Tolerans Testi) ile belirleniyor. Gebelik bitiminden sonra da mutlaka kan şekerlerinin takip edilmesi öneriliyor.
Gebelik diyabetinde beslenme tedavisi nasıl olmalıdır?
-Öncelikle karbonhidrat kontrollü bir yemek planının yapılması gerekiyor.
-Bebeğin sağlığı için yeterli kalorinin gebenin kendi kilo durumuna göre düzenlenmesi önemli.
-Bunlar planlandıktan sonra hem besin tüketimlerinin hem de kan şekerlerinin yazılarak takip edilmesi önemlidir.
- Özellikle kahvaltı öğününe 15 gr karbonhidratın mutlaka tüketilmesi önerilmektedir. ( Örneğin 2 dilim ekmek veya 1 dilim ekmek + 1 adet meyve gibi…)
- İkindi ve gece kan şekeri düşmelerinin önlenmesi için ara öğün konulması.
Diyabette yapılan beslenme hataları nelerdir?
Ara öğünleri atlayarak veya yanlış besin grubuyla hipolisemiye (kan şekerinin düşmesine) neden olmak.
Meyve gibi karbonhidratlı grupları tek başına proteinsiz tüketmek. Özellikle meyve ile beraber veya yarım saat sonrasında mutlaka süt, yoğurt, peynir gibi bir grubu tüketmek hipoglisemileri önlemeye yardımcıdır.
Şeker, bal, reçel, tatlı gibi yüksek glisemik indeksi olan yiyecekleri tüketmek veya meyveyi fazla tüketmek önce hiperglisemiye (kan şekerinin yükselmesine) sonra hipolisemiye (kan şekerinin düşmesine) neden olur.
Et gruplarını az yağda yapmak yerine kızartma olarak tüketmek, kalp sağlığını tehlikeye atmaktadır.
Sebze gruplarını yanında yoğurt olmadan ve çok yağlı tüketmek acıkmaya neden olur.